Primaire reflexen & leren zwemmen
Wat zijn primaire reflexen?
Ieder kind wordt geboren met een aantal primaire reflexen. Dit zijn automatische bewegingen die helpen om te overleven in de eerste levensmaanden. Denk aan het grijpreflex in de hand of het schrikreflex wanneer een baby een plotseling geluid hoort.
Naarmate een kind zich ontwikkelt, hoort het zenuwstelsel deze reflexen geleidelijk te remmen of te integreren. Zo kan het kind steeds beter bewust bewegen, zijn evenwicht bewaren en nieuwe vaardigheden aanleren zoals fietsen, schrijven of zwemmen.
Wanneer reflexen actief blijven
Bij sommige kinderen blijven één of meerdere reflexen actief, ook al zouden ze al verdwenen moeten zijn. We spreken dan van niet-geïntegreerde reflexen of neuromotorische onrijpheid. Dat betekent dat het lichaam soms nog automatisch reageert, zonder dat het kind dit zelf wil. Dit kan invloed hebben op de motoriek, concentratie en leerprocessen.
De reden dat primaire reflexen actief blijven kan meerdere oorzaken hebben.
- Vroeggeboorte of geboortecomplicaties; het zenuwstelsel is nog niet volledig ontwikkeld.
- Stress of trauma; zowel tijdens de zwangerschap als in de eerste levensjaren.
- Slechte motorische stimulatie; te weinig beweging gehad om het lichaam te oefenen en te coördineren.
- Neurologische verschillen; sommige kinderen hebben een langzamer integratieproces van reflexen.
Actieve reflexen kunnen de motorische ontwikkeling beïnvloeden en bewegingen zoals zwemmen moeilijker maken.
Wat merk je daarvan tijdens de zwemles?
Zwemmen vraagt veel van het lichaam. Het vraagt balans, ritme, coördinatie en vertrouwen in het water. Wanneer reflexen nog actief zijn, kan dit het leren van zwemvaardigheden bemoeilijken. Binnen onze zwemschool zien wij steeds vaker dat kinderen bij het aanleren van hun zwemvaardigheden moeite hebben met hun motoriek of last hebben van prikkels. Hun zwemontwikkeling verloopt hierdoor vertraagd. De oorzaak hiervan zou kunnen zijn dat bepaalde primaire reflexen nog (gedeeltelijk) actief zijn en zorgen voor ongecontroleerde bewegingen en handelingen.
Bijvoorbeeld:
| ACTIEVE REFLEX | MOGELIJKE SIGNALEN | GEVOLG |
| Overactieve schrikreflex (Moro-reflex) | Kind schrikt snel van water, geluid of onverwachte aanraking | Onrust in het water, moeilijk ontspannen drijven |
| Actieve ATNR (Asymmetrische Tonische Nekreflex) | Hoofd draaien beïnvloedt armbewegingen | Moeite met armen tegelijk bewegen of stabiel blijven |
| Actieve TLR of STNR (evenwichtsreflexen) | Problemen met balans bij drijven of duiken | Kind “vecht” tegen het water, wordt snel moe |
| Onvoldoende reflexintegratie algemeen | Moeite met ritme, drijven of samenspel armen/benen | Langzamer leerproces, sneller frustratie |
Eerst bewegen op het land, dan leren in het water
Onze ervaring leert dat kinderen pas echt zelfverzekerd leren zwemmen als hun lichaam klaar is om te leren. Daarom kijken we niet alleen naar wat een kind in het water doet, maar ook naar hoe het beweegt op het land.
Wij vragen wel eens aan ouders kan uw kind al fietsen zonder zijwieltjes? Misschien een rare vraag als u komt om uw kind te leren zwemmen. Wij vragen dit omdat bewegingen zoals fietsen zonder zijwieltjes, huppelen of jumping jacks, goede aanwijzingen dat een kind zijn balans, ritme en coördinatie aan het ontwikkelen is.
Herken je dit bij je kind?
Bij kinderen met nog (gedeeltelijk) actieve reflexen kan het zo zijn dat bewegen, leren en soms gedrag wat lastiger gaat. Je kunt dit merken aan:
- Onhandig bewegen of snel struikelen, tenen lopen
- Moeite met balans, springen, hinkelen of fietsen
- Lastige houdingen of manier van zitten (bijvoorbeeld W-zit of onderuit hangen)
- Problemen met fijne motoriek zoals knippen, schrijven of knopen dichtdoen
- Soms gevoelig of juist gespannen, snel afgeleid of weinig zelfvertrouwen
Wanneer u hier meer over zou willen weten en meer inzicht zou willen krijgen in de motorische ontwikkeling van uw kind, kan de INPP-vragenlijst (Institute for Neuro-Physiological Psychology) u helpen ontdekken of bepaalde reflexen mogelijk nog actief zijn. Meer informatie hierover vindt u op deze pagina.